Jak odzyskać pieniądze po zmarłym ?

Dzisiaj szukanie kont po bliskich, którzy zmarli, to karkołomne zadanie. W Polsce działa 40
banków komercyjnych, ponad 560 spółdzielczych i niespełna 50 SKOK-ów. Jeśli nie wiedzą
Państwo, w którym banku lub SKOK-u Wasz zmarły bliski miał rachunek, muszą Państwo z
tytułem prawnym do spadku odwiedzić każdy bank i SKOK.

Od lipca to szukanie będzie znacznie prostsze i szybsze. Dzięki znowelizowanej w ubiegłym
roku ustawie Prawo bankowe we wszystkich bankach i SKOK-ach pojawi się usługa o nazwie
„Centralna informacja o rachunkach uśpionych” służąca do pozyskiwania danych o
odziedziczonych lub zapomnianych środkach..

Dzięki usłudze będzie można nie tylko odszukać odziedziczone pieniądze, ale też sprawdzić,
w których bankach mamy rachunki. Większość Polaków zapewne to wie, ale być może
znajdzie się ktoś, kto często zmieniał banki, zakładał lokaty w różnych instytucjach i być
może zapomniał o tym, że gdzieś jeszcze mogą leżeć jego zaskórniaki.
Przy okazji zmiany ustawy Prawo bankowe na banki i SKOK-i nałożono dodatkowe
obowiązki, które mają zmniejszyć liczbę „uśpionych kont”.

W momencie zakładania rachunku pracownik banku lub SKOK-u będzie musiał nas
poinformować o tym, że można wskazać osoby uprawnione do dostępu do konta na wypadek
naszej śmierci. Oczywiście to nie przymus, ale możliwość. W przypadku twojej śmierci bank
skontaktuje się ze wskazanymi osobami i wypłaci im pieniądze. Kolejnym obowiązkiem
będzie sprawdzanie rachunków, na których w ciągu pięciu lat nie odnotowano żadnej
aktywności.

Bank lub SKOK będzie musiał sprawdzić, czy właściciel takiego uśpionego rachunku żyje.
Jeśli nie uda się skontaktować z właścicielem, bank będzie mógł wystąpić do Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych i Administracji o udostępnienie danych z rejestru PESEL, które
pozwalają ustalić losy posiadacza rachunku.

Ponadto banki i SKOK-i będą musiały zamknąć rachunek w chwili śmierci jego posiadacza
oraz taki, na którym w ciągu ostatnich 10 lat jego posiadacz nie wydał żadnej dyspozycji.
Wyjątkiem są np. lokaty zakładane na ponad 10 lat.Nowe przepisy niewątpliwie ułatwią namierzenie uśpionych rachunków. Niestety, system nie
jest doskonały. Z kilku powodów.

Wyobraź sobie, że twój bliski zmarły miał lokatę w banku lub SKOK-u, który zbankrutował.
W takiej sytuacji środki do wysokości 100 tys. euro wypłaca Bankowy Fundusz Gwarancyjny
(BFG). Można je odebrać we wskazanych placówkach (zwykle bankowych) przez kilka
tygodni. Jeśli ktoś przegapi ten termin, musi pojechać po ich odbiór do warszawskiej siedziby
BFG. Ma na to pięć lat. Dopiero po tym czasie pieniądze przepadają.
Niestety za pośrednictwem usługi Centralna informacja nie dowiesz się o środkach
należących ci się od BFG. Dlatego musisz się osobiście pofatygować do BFG. By odebrać
pieniądze, potrzebne będą te same dokumenty co w przypadku ich wycofania z uśpionego
konta w banku, a więc dowód tożsamości oraz dokumenty poświadczające prawo do
dziedziczenia.

Możesz wysłać pytanie pocztą, ale BFG odpowie, czy pieniądze są, tylko wtedy, gdy
dołączysz oryginalne dokumenty potwierdzające prawo do spadku lub poświadczone
notarialnie.

Centralna informacja nie powie ci też nic o kredytach, które być może zaciągnął twój bliski
zmarły. To ważne, bo dziedziczysz nie tylko majątek, ale też długi.

Jak to sprawdzić? Dane o kredytach w bankach i SKOK-ach przechowuje Biuro Informacji
Kredytowej. Każdy może za darmo raz na pół roku lub za opłatą w dowolnym momencie
pobrać raport na swój temat. Niestety BIK nie ujawni danych kredytowych nawet prawnym
spadkobiercom. Może to zrobić tylko na wniosek sądu, który prowadzi postępowanie
spadkowe.

System nie wyszuka też oszczędności zgromadzonych np. w funduszach inwestycyjnych,
firmach ubezpieczeniowych czy na rachunkach w biurach maklerskich – to kolejny jego
mankament. Jeśli podejrzewasz, że tam mogą leżeć pieniądze, do których masz prawo, musisz
odwiedzić osobno wszystkie te instytucje.

Nowa usługa pozwoli zaś przeszukać systemy banków i SKOK– ów i wyczyścić tzw. uśpione
rachunki. Nie wiadomo ile takich kont może być. Ostrożne szacunki mówią o tym, że leży na
nich nawet 5-8 mld zł. Jeśli są to oprocentowane rachunki lub lokaty, banki muszą co jakiś
czas dopisywać do nich odsetki.

Jak zatem przeczesać rachunki?

Prawo do spadku Jeśli chcesz znaleźć pieniądze, do których masz prawo jako spadkobierca,
musisz mieć prawomocne postanowienie sądu potwierdzające prawo do nabycia spadku lub
akt notarialny poświadczający jego dziedziczenie.
Jeśli szukasz swoich pieniędzy, wystarczy dowód tożsamości.

Wizyta w banku lub SKOK-u

Wniosek o przeszukanie rachunków możesz złożyć w dowolnym banku lub placówce SKOK.
Co ważne, nie musisz być klientem tej instytucji. Dla wygody warto jednak pójść do oddziału
w pobliżu twojego miejsca zamieszkania albo pracy, ponieważ informację zwrotną odbierzesz
tylko w miejscu, w którym składałeś wniosek.

Analiza wniosku

Pracownik banku lub SKOK-u, który przyjmie wniosek, zweryfikuje twoją tożsamość. Jeśli
jesteś spadkobiercą, sprawdzi też tytuł prawny do spadku, np. postanowienie o stwierdzeniu
nabycia spadku albo akt poświadczenia dziedziczenia.

Przeszukanie

Pytanie o środki na rachunkach trafi do systemu Centralnej informacji, skąd zostanie wysłane
do wszystkich banków i SKOK-ów. Każda instytucja musi odpowiedzieć niezwłocznie, ale
nie później niż w ciągu trzech dni roboczych od dnia otrzymania pytania.

Następnie system prześle zbiorczy raport do instytucji finansowej, w której składałeś
wniosek. Za udostępnienie tego raportu banki i SKOK-i będą mogły pobrać opłatę. Ile? Banki
nie podały jeszcze stawek. Z naszych informacji wynika, że będzie to w granicach 25-40 zł.
Co znajdzie się w raporcie? Nazwa banku lub SKOK-u prowadzącego rachunek, jego numer,
potwierdzenie, czy konto jest aktywne oraz czy jest to rachunek wspólny. Dowiesz się też o
rachunkach bankowych rozwiązanych albo wygasłych z powodu śmierci jego posiadacza,
albo zamkniętych, ponieważ nie dokonywano na nich żadnych dyspozycji.

Odbiór pieniędzy

Z raportu nie dowiesz się, ile pieniędzy jest na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym,
lokacie czy koncie oszczędnościowym. Możesz to sprawdzić osobiście tylko w placówce
banku lub SKOK-u, w którym prowadzony jest rachunek. Tylko tam będziesz mógł odebrać
(w gotówce lub przelewem) środki zgromadzone na wskazanych kontach.

Konieczne będzie przedstawienie dowodu tożsamości, dokumentu poświadczającego status
spadkobiercy posiadacza rachunku oraz wypełnienie w oddziale dyspozycji wypłaty środków
wchodzących do spadku.

Jeżeli zmarły trzymał pieniądze na nieoprocentowanym, ale za to płatnym koncie to zamiast
oszczędności spadkobierca może zobaczyć rachunek do zapłacenia.

Zgodnie z nowymi przepisami od 1 lipca rachunek klienta indywidualnego będzie
rozwiązywany w dniu jego śmierci. Dlatego spadkobierca nie będzie obciążany ewentualnymi
opłatami naliczonymi już po śmierci spadkodawcy, a jedynie zobowiązaniami powstałymi do
momentu jego śmierci.